Zwrot w kierunku ekologii coraz mocniej odbija się na strukturze polskiej i europejskiej gospodarki, a także obowiązującym prawodawstwie. Najświeższą z regulacji jest ustawa wdrażająca w naszym kraju unijną dyrektywę SUP, odnoszącą się do obrotu produktami jednorazowego użytku wykonanymi z tworzyw sztucznych. Nakłada ona na przedsiębiorców nowe obowiązki. Na czym polegają zmiany?

Spis treści

Gospodarka obiegu zamkniętego i jej założenia

Zacznijmy od filozofii, jaka stoi za zmianami, które w ostatnich latach odbywają się w unijnym prawie. Chodzi o GOZ, czyli gospodarkę obiegu zamkniętego. Model inaczej zwany gospodarką cyrkularną zakłada w skrócie, że koniec cyklu życia produktu jest jednocześnie początkiem życia kolejnego. Oznacza to dążenie do pełnego recyklingu. W GOZ nie istnieją odpady, a jedynie surowce.

Ważnym elementem założeń GOZ jest zasada 3R przyjmująca formę hierarchii:

  • reduce – dążenie do redukcji liczby odpadów i wykorzystywanych surowców;
  • reuse – ponowne wykorzystywanie produktów, również w ramach upcyclingu, aby przedłużyć ich cykl życia;
  • recycle – recykling, kiedy dalsze użycie produktów nie jest możliwe, lecz mogą one posłużyć do stworzenia nowych.

W ramach przyjętych założeń już do 2025 roku w Unii Europejskiej ma obowiązywać zakaz składowania odpadów podlegających recyklingowi, jaki obejmie między innymi tworzywa sztuczne.

Ustawa wprowadzająca unijną dyrektywę SUP podpisana przez prezydenta

Unijna dyrektywa SUP (Single Use Plastics) została uchwalona 5 czerwca 2019 roku. Państwa członkowskie były zobowiązane wprowadzić jej założenia do własnego prawodawstwa do 3 lipca 2021 roku. W Polsce nastąpiło to opóźnieniem. Dopiero w tym roku Sejm znowelizował ustawę o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami. Po przegłosowaniu w Senacie ustawa została 27 kwietnia podpisana przez prezydenta. Jakie zmiany czekają przedsiębiorców?

Wśród najważniejszych przepisów znalazł się między innymi zakaz dotyczący wprowadzania do obrotu niektórych produktów z tworzyw sztucznych przeznaczonych do jednorazowego użytku. Należą do nich między innymi plastikowe sztućce, talerze, słomki czy mieszadełka do napojów. Prawo nie obejmie wyłącznie branży gastronomicznej, bo na liście znajdują się także plastikowe patyczki mocowane do balonów.

Część produktów jednorazowego użytku zostanie objęta dodatkową opłatą. Dotyczyć to będzie na przykład kupujących kawę w plastikowym kubku. Opłata pobierana przez sprzedawców nie może przekroczyć wartości 1 zł.

Rozszerzona odpowiedzialność producenta

Ważnym elementem ustawy jest zasada Rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP). Przedsiębiorstwa wprowadzające na rynek produkty jednorazowego użytku będą zobowiązane do ponoszenia opłat za ich późniejsze przetwarzanie. Aktualnie wysokość tych opłat nie jest jeszcze znana, lecz pojawi się w rozporządzeniu wykonawczym.

Chociaż prawo związane z plastikowymi odpadami jednorazowego użytku zostało w Polsce wprowadzone z dużym opóźnieniem, w naszym kraju nie brakuje inicjatyw sprzyjających recyklingowi. Ciekawym przykładem jest akcja EKOzwroty zaproponowana przez InPost, której patronuje między innymi serwis kurierski Apaczka. W ramach projektu użytkownicy mogą darmowo umieszczać w paczkomatach niepotrzebne przedmioty, które nadają się do ponownego wykorzystania.